Dynia od dawna jest bardzo popularnym składnikiem potraw w wielu kulturach kulinarnych na świecie. Jest nieodłącznym elementem jesiennej diety, a dzięki swoim właściwościom odżywczym i zdrowotnym zyskuje coraz więcej zwolenników. Jednak mimo popularności dyni, wciąż pojawia się wątpliwość - czy jest ona owocem czy warzywem?
Czy dynia to owoc czy warzywo?
Status botaniczny dyni jako owocu lub warzywa był od dawna przedmiotem dyskusji. Dynia należy do rodziny dyniowatych, która obejmuje rośliny jednoroczne owocujące, w tym m.in. cukinię, patisona, kabaczka czy ogórka. Z botanicznego punktu widzenia owocem nazywamy dojrzałą zalążnię rośliny z nasionami w środku. Ponieważ dynia ma nasiona w swoim wnętrzu, to zgodnie z tą definicją dynia jest owocem.
Jednak w kuchni i w potocznym użyciu dynię zalicza się raczej do warzyw, głównie ze względu na sposób przygotowania i konsumpcji. Dynie spożywa się jak warzywa - gotowane, duszone, pieczone lub grillowane. Mają też podobne zastosowanie kulinarne co inne warzywa. Dlatego w praktyce dynię traktuje się jak warzywo.
Podsumowując, z botanicznego punktu widzenia dynia to owoc, natomiast w kuchni jest raczej warzywem. Ta dwuznaczność wynika z odmiennego zastosowania i sposobu spożycia dyni.
Jakie są rodzaje dyń i ich zastosowania
Istnieje bardzo wiele odmian i rodzajów dyni, które różnią się wyglądem, smakiem, zastosowaniem kulinarnym oraz właściwościami. Do najpopularniejszych należą:
- Dynia olbrzymia - duże owoce o pomarańczowej skórce, idealne do pieczenia oraz przygotowywania zup i purée
- Dynia piżmowa - małe dynie o kremowym miąższu, często używana do deserów
- Dynia hokkaido - o niskiej zawartości wody, smaczna pieczona lub marynowana
- Dynia makaronowa - wydłużone owoce o zwartym miąższu, świetna do makaronów i lasagne
- Dynia muskatowa - ma orzechowy aromat, używana głównie do wypieków i deserów
- Dynia olipa - odporna na przechowywanie, do dań jednogarnkowych i zup
Dynie mają bardzo szerokie zastosowanie w kuchni. Można z nich przyrządzać zupy (krem, krupnik), dania jednogarnkowe, placki, zapiekanki, puree, dżemy, konfitury, desery. Są uniwersalnym składnikiem dań na słodko i na wytrawnie.
Wartości odżywcze i właściwości zdrowotne dyni
Dynia ma bardzo wysoką wartość odżywczą i wiele cennych właściwości zdrowotnych. Jest niskokaloryczna, zawiera mało tłuszczu, za to sporo błonnika, witamin i składników mineralnych. W 100 g dyni znajdziemy:
- Ok. 30 kcal
- Do 2g białka
- Do 1g tłuszczu
- 6-10g cukrów (głównie glukoza i fruktoza)
- 2-3g błonnika
- Liczne witaminy: A, C, E, K, z grupy B
- Składniki mineralne: potas, magnez, żelazo, wapń, cynk, mangan
Regularne spożywanie dyni:
- Wspomaga odporność i działanie układu immunologicznego
- Poprawia trawienie i ułatwia przemianę materii
- Obniża cholesterol i ciśnienie krwi
- Wspomaga leczenie schorzeń układu moczowego
- Poprawia kondycję skóry, włosów i paznokci
- Chroni wzrok i układ nerwowy
Przepisy kulinarne z wykorzystaniem dyni
Dynię wykorzystuje się w wielu smacznych danach na słodko i na wytrawnie. Oto kilka pomysłów na przepisy z dynią:
- Krem z dyni z dodatkiem imbiru, mleczka kokosowego i kolendry
- Zupa krem z dyni z pestkami dyni i serem feta
- Lasagne z sosem dyniowym, szpinakiem i ricottą
- Kotleciki z dyni panierowane w płatkach owsianych
- Placki dyniowe z cukinią i jajkiem
- Dyniowe brownie z orzechami laskowymi
- Ciasto dyniowe z kruszonką migdałową
- Dyniowy chleb z dzikimi przyprawami i słonecznikiem
Jak hodować dynie w ogrodzie lub na działce?
Uprawa dyni nie należy do skomplikowanych, jednak wymaga przestrzegania kilku zasad. Oto wskazówki dotyczące hodowli dyni:
- Dynie lubią stanowiska nasłonecznione i osłonięte od wiatru
- Ważna jest żyzna i przepuszczalna gleba uboga w azot
- Najlepiej sadzić dynie w drugiej połowie maja, gdy minie już przymrozek
- Dynie trzeba sadzić w dużych odstępach 70-100 cm, by miały miejsce do rozrostu
- Dobrze jest prowadzić łodygi dyni po ziemi lub ażurowych konstrukcjach
- Dynie podlewać umiarkowanie, najlepiej rano lub wieczorem
- Ważne jest systematyczne usuwanie chwastów i spulchnianie gleby
Przy zachowaniu tych zasad można zebrać obfite plony pysznych owoców dyni z własnego ogródka.
Kiedy zbierać owoce dyni i jak je przechowywać?
Dynie zbiera się od września do października, kiedy osiągną odpowiednią dojrzałość. Owoce powinny mieć intensywną pomarańczową barwę i być twarde w dotyku. Znakiem dojrzałości jest też wysychanie łodygi przy owocu i charakterystyczne dźwięki dyni przy stukaniu.
Zebranych owoców nie myje się, aby nie naruszyć naturalnej warstwy ochronnej. Dynie przechowuje się w suchym, chłodnym i przewiewnym pomieszczeniu. Ważna jest temperatura około 10-15 stopni C i wilgotność 60-70%. W takich warunkach dynie mogą się utrzymać nawet przez kilka miesięcy.
Jak wybrać dobrą dynię w sklepie lub na targu?
Wybierając dynię warto zwrócić uwagę na:
- Twardą, gładką i nieuszkodzoną skórkę
- Intensywną, pomarańczową barwę
- Brak zgnieceń, zmarszczek i plam
- Krótką, zdrewniałą łodygę
- Ciężar - cięższe owoce mają więcej miąższu
- Pojedyncze dojrzałe dynie, bez owoców niedojrzałych obok nich
Dynię klepie się delikatnie, by sprawdzić czy wydaje głuchy dźwięk. Im głośniejszy dźwięk, tym dojrzalszy owoc. Unikać dyni pustych w środku, z miąższem schnącym i wydrążonym przez owady.
Dynia - ciekawostki i historia uprawy tego warzywa
Dynia ma długą i ciekawą historię uprawy sięgającą czasów prekolumbijskich. Oto kilka faktów na jej temat:
- Dynię uprawiano już 5000 lat p.n.e. w Ameryce Środkowej
- Europejczycy poznali dynię dopiero po odkryciu Ameryki
- Największa znaleziona dynia ważyła prawie 900 kg!
- Z dyni produkuje się olej jadalny, pesto i nawet alkohol
- Nasiona i pestki dyni mają właściwości lecznicze i są smaczną przekąską
- Dynia może być pomarańczowa, zielona, żółta, biała i prawie czarna
- W Polsce popularna jest m.in. hodowla ozdobnych dyń halloweenowych
Jak widać, dynia ma bogatą historię i wiele ciekawych właściwości. Jest nie tylko smaczna i zdrowa, ale też interesująca! Mamy nadzieję, że ten artykuł rozwiał wątpliwości na temat tego, czym tak naprawdę jest dynia i jak ją wykorzystać w kuchni oraz ogrodzie.
Podsumowanie
Dynia, mimo wielu wątpliwości dotyczących jej klasyfikacji, jest niezwykle wartościowym i wszechstronnym składnikiem w kuchni. Ze względu na szeroką gamę odmian i zastosowań oraz mnóstwo wartości odżywczych, z powodzeniem znajduje miejsce zarówno w daniach na słodko jak i na wytrawnie. Wbrew pozorom uprawa dyni w domowym ogródku nie jest trudna, a własnoręcznie wyhodowane owoce dostarczają wiele satysfakcji. Mamy nadzieję, że artykuł przybliżył Państwu tajniki uprawy, wykorzystania i właściwości tego niezwykłego warzywa lub owocu.
